Leki przeciwzakrzepowe w profilaktyce udaru. Co pacjent powinien wiedzieć?

W wielu przypadkach można mu jednak skutecznie zapobiegać, m.in. poprzez kontrolę ciśnienia, odpowiednią dietę oraz właściwie prowadzoną farmakoterapię. Leki przeciwzakrzepowe odgrywają kluczową rolę w profilaktyce udaru, ponieważ zapobiegają powstawaniu skrzepów, które mogą zablokować przepływ krwi w naczyniach mózgowych. 

Dlaczego ryzyko zakrzepicy rośnie i kiedy konieczna jest profilaktyka? 

Zakrzepica to proces tworzenia skrzepów krwi w naczyniach, który może prowadzić do poważnych powikłań, w tym zatorowości płucnej lub udaru mózgu. Do jej rozwoju przyczyniają się m.in. choroby układu krążenia, migotanie przedsionków, otyłość, cukrzyca, a także siedzący tryb życia. W niektórych przypadkach ryzyko wzrasta po operacjach, długotrwałym unieruchomieniu lub w czasie ciąży. U pacjentów obciążonych czynnikami ryzyka stosowanie leków przeciwzakrzepowych jest jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki. 

Profilaktyka farmakologiczna polega na hamowaniu procesu krzepnięcia krwi, co zapobiega tworzeniu się skrzepów w naczyniach. Leki na receptę z tej grupy mogą być przepisywane zarówno osobom po przebytym udarze, jak i tym, u których występuje wysokie ryzyko jego wystąpienia. Ważne jest jednak, by dobór preparatu i jego dawki był zawsze indywidualny, a nieodpowiednie stosowanie może zwiększać ryzyko krwawień. 

Jak działają leki przeciwzakrzepowe i jakie są ich rodzaje? 

Leki przeciwzakrzepowe, nazywane również antykoagulantami, działają poprzez hamowanie aktywności substancji odpowiedzialnych za proces krzepnięcia krwi. Najczęściej stosowane grupy to antagoniści witaminy K, heparyny oraz tzw. nowe doustne antykoagulanty. Każdy z tych leków ma nieco inny mechanizm działania, ale wspólnym celem jest zapobieganie tworzeniu się zakrzepów, które mogą doprowadzić do udaru lub zatorowości. 

Nowoczesne leki z grupy NOAC zyskują coraz większą popularność, ponieważ nie wymagają tak częstej kontroli parametrów krwi, jak starsze preparaty i cechują się stabilniejszym działaniem. Jednak ich stosowanie wymaga przestrzegania określonych zasad, a pominięcie dawki lub przerwanie terapii bez konsultacji z lekarzem może być niebezpieczne. Niektóre leki przeciwzakrzepowe mogą wchodzić w interakcje z innymi środkami, suplementami diety czy alkoholem, dlatego farmaceuta i lekarz powinni zawsze wiedzieć, jakie preparaty przyjmuje pacjent. 

Jak uniknąć działań niepożądanych? 

Najczęstszym działaniem niepożądanym tej grupy leków są krwawienia zarówno z nosa, dziąseł, jak i z przewodu pokarmowego. Pacjent przyjmujący antykoagulanty powinien regularnie wykonywać badania kontrolne, unikać samodzielnego modyfikowania dawek i informować lekarza o każdym zabiegu czy nowym leku. 

Ważnym elementem terapii jest również styl życia, czyli odpowiednia dieta, bogata w warzywa i produkty pełnoziarniste, wspiera zdrowie naczyń krwionośnych, a ograniczenie tłuszczów trans i palenia tytoniu zmniejsza ryzyko powikłań. Osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe powinny też uważać na produkty bogate w witaminę K (np. szpinak, brokuły), ponieważ mogą one wpływać na skuteczność niektórych preparatów.